GIA PHẢ HỌ CAO ĐĂNG - MÂN TRUNG

DÒNG HỌ CAO ĐĂNG

LÀNG MÂN TRUNG, PHƯỜNG ĐÔNG LĨNH,

TP. THANH HÓA TỈNH THANH HOÁ

                                                                 Năm Canh Tý 2020

MỤC LỤC

GIA PHẢ HỌ CAO ĐĂNG – MÂN TRUNG

1680 - 2020

Lời Nói Đầu

Gia phả họ Cao được các bậc tiền bối viết bằng chữ Hán, chúng tôi xin trích lời nói đầu Bản dịch Gia phả họ Cao: “Gia phả là của nhà, do sử là của nhà nước, nước không có nhẽ không có sử, tức là nhà không có nhẽ không có gia phả. Cây phải có gốc, nước phải có nguồn, người phải có tổ tiên. Viết gia phả trước là để biết ơn tổ tiên, sau để lưu truyền con cháu, uống nước nên nhớ nguồn, ăn quả phải nhớ kẻ trồng cây. Núi sông còn có khi lở khi bồi, mà giống nòi có khi suy khi thịnh, biên (viết) gia phả chẳng phải là thủ cựu, họ ta đời trước cũng có điển tích trong Hương bạ. Theo trước lược biên (viết) nghe cũng có sự nghiệp, đến đời sau dần dần biến mất, nên sự nghiệp không tường, nghe mang máng ông tổ họ Cao đến trước nhất để lập ấp thôn Mân Trung này. Tai có nghe các cụ nói chuyện, nhưng mắt không thấy.

Sở dĩ có nhà thờ mà xem anh em như chân với tay, nếu không có gia phả thì chẳng biết ai là anh, ai là em, đến ngày … tháng Bảy năm… đời Vua Khải Định (1916-1925) nguyên niên hội họp anh em trong họ lập thành bản gia phả này, đến nay vẫn ghi theo đời đời. Những người có học thức nên ghi chép để lại cho đời sau, không nên coi bản Gia phả là thừa và không quan niệm là của đời Đế quốc. Ta đánh đổ Đế quốc là đánh đổ chế độ bóc lột, chứ không đánh đổ cái tốt đẹp của nó. Sử là của giống giồng nước ta, gia phả là của tôn thống họ ta, ta không nên quan niệm như người dưng nước lã là vậy.

Theo lối viết gia phả: cứ hết đời nọ đến đời kia, trong một đời với nhau, không kể là nhiều tuổi hay ít tuổi, hãy bố mẹ là đời trước thì con là người đời sau chứ không kể lớn hay nhỏ. Có khi một người đến 20 tuổi với một người mới sinh cũng là một đời gọi là bày vai. Khi viết thì cứ con ông bác đứng trước, con ông chú đứng sau, ai là anh thì đứng trước, ai là em thì đứng sau, chồng đứng trước, vợ đứng sau, con trai đứng trước con gái đứng sau. Con gái mà gả chồng cho ai thì ghi cả tên họ người chồng, nếu chồng là người làng thì ghi người làng, hay người xã khác thì ghi cả xã huyện, tỉnh khác. Khi đã viết một người đứng lên hàng đầu thì phải ghi người ấy là con ông nào, con trưởng hay con thứ. Những người bố mẹ đã sinh ra mà chưa có vợ con chi cả mà bị chết đi thì ghi mất sớm, ghi cả ngày chết. Đời sau không nên viết người ấy vào gia phả nữa. Người con gái đã sinh mà chưa gả chồng mà bị chết thì cũng ghi như trên. Phàm viết gia phả không nên bỏ sót một người nào trong họ. Nếu một người lấy vợ chính mà không có con, nên người ta lấy vợ hai thì phải biên (viết) vợ chính trước vợ thứ đứng sau. Khi viết con thì không nên phân biệt con vợ thứ hay vợ chính, cứ kể là con trai mấy người, con gái mấy người. Trường hợp con nuôi thì cũng ghi cả, nhưng phải nói rõ là con trai hay con gái.

Trường hợp thứ 2 bố mẹ đã sinh ra con nhưng không nuôi được phải cho người khác nuôi cũng phải ghi rõ cho ai, người ấy chính trú quán ở đâu, huyện tỉnh xã nào”. (trích lời nói đầu gia phả cổ chữ Hán của họ).

Ông tổ của họ Cao chúng ta từ tỉnh Hải Dương vào sinh cơ lập nghiệp tại làng Mân Trung xã Đông Lĩnh huyện Đông Sơn tỉnh Thanh Hoá từ khoảng Thế kỷ 17 năm 1680, đến nay đã được 340 năm. Từ khi sinh cơ lập ấp, lập họ đến nay, các cụ họ Cao đã để lại cho con cháu những di sản quí báu đó là: Quyển gia phả bằng chữ Hán, ba gian nhà thờ bằng gỗ lim, tường xây, ngói lợp khang trang mát mẻ, là nơi thờ cúng tổ tiên, ngày giỗ tết con cháu tập trung bàn những công việc lớn nhỏ trong họ.

Họ ta có được cuốn gia phả bằng chữ Hán là vô cùng quý giá, nhưng đáng tiếc đến nay bản gốc chữ Hán cũng không còn. Tuy nhiên, Gia phả của họ bằng chữ Hán, đã được hai ông Cao Đăng Hán và Cao Đăng Tiệp đời thứ Bảy dịch ra chữ Quốc ngữ. Ông Cao Đăng Vỹ đời thứ Tám ghi chép lại vào năm 1962, từ đó con cháu mới biết được rõ hơn nguồn gốc tổ tiên của mình.

Họ Cao Đăng làng Mân Trung được thành lập từ năm 1680, đến nay - 2020, đã được 340 năm. Năm 2011, Gia phả họ Cao Đăng đã viết đến đời thứ 10. Từ đó đến nay - 2020, đã được 10 năm, gia phả phải được cập nhật, bổ sung những thay đổi trong từng gia đình về những con cháu mới sinh ra, những ông bà quá cố, những sự thăng tiến, lập nghiệp của con cháu…, tiếp đến là sự thay đổi về nhà thờ, lăng mộ của dòng họ. Các gia đình và Ban tổ chức có trách nhiệm khai báo, tập hợp để ban biên tập ghi chép bổ sung vào gia phả. Tuy nhiên, gia phả trên mạng Internet phải được cập nhật thường xuyên khi có bất cứ sự kiện nào phát sinh trong dòng tộc.

NHỮNG THAY ĐỔI QUA 10 NĂM 2011 - 2020

Qua 10 năm, dòng tộc họ Cao ta đã có nhiều thay đổi tích cực trên các lĩnh vực: củng cố xây dựng nhà thờ, lăng mộ, thêm nhiều thành viên con cháu ra đời, văn hóa giáo dục tiếp tục phát triển ….

Năm 2019, thể theo nguyện vọng của đa số hộ gia đình, con cháu, họ ta đã tiến hành cải tạo nâng cấp nhà thờ lên hai tầng. Nếp nhà thờ cũ các cụ để lại, được đưa lên tầng 2, tầng dưới làm nơi sinh hoạt, giỗ chạp, tế lễ…của cộng đồng dòng tộc. Công trình này đã hoàn thành vào tháng 7 năm 2019.

Ngày 14 tháng 7 năm Kỷ hợi 2019, Dòng họ đã long trọng tổ chức khánh thành nhà thờ mới, làm lễ tế tổ và lễ kỷ niệm 340 năm thành lập dòng họ Cao Đăng 1680-2020. Theo lời mời và thông báo của Ban tổ chức, đã có trên 200 con cháu khắp mọi miền đất nước về dự, có đầy đủ quan chức đại diện chính quyền địa phương làng xã và các dòng họ khác trong làng tới dự, chúc mừng. Đây là sự kiện hết sức trọng đại, từ khi lập họ đến nay mới có. Sự kiện này, đã góp phần to lớn, cổ vũ tinh thần con cháu gần xa, tạo nên được sự gắn kết trong đại gia đình dòng tộc, hướng về nguồn cội.

Ngoài việc nhà thờ được cải tạo nâng cấp lên 2 tầng, phần lăng mộ cũng được thường xuyên tu bổ chăm sóc, đã làm thêm con đường vào lăng thuận lợi cho việc thăm viếng, tế lễ của bà con dòng họ. Cải tạo nâng cấp lăng mộ trang nghiêm bề thế.

Các thành viên dòng tộc đã có sự phát triển rất đáng khích lệ. Tổng các cháu tăng thêm trong 10 năm là 72 cháu (37 trai, 35 gái). Đến nay tổng số Đinh trong dòng tộc là 347 đinh, tăng 37 đinh so năm 2011.

Sự thay đổi bắt đầu từ đời thứ 9

Đời 9, năm 2011 có 81 đinh, năm 2020 có 88, tăng 7 đinh và 5 cháu gái, tổng tăng đời 9 là 12 cháu.

Đời 10, năm 2011 có 54 đinh, năm 2020 có 72, tăng 18 đinh và 13 cháu gái, tổng tăng đời 10 là 31 cháu

Đời 11, năm 2011 chưa có đinh nào, nhưng năm 2020 có ra đời 12 đinh và 17 cháu gái, tổng tăng đời 11 là 29 cháu.

Chúng ta cũng vô cùng thương tiếc vĩnh biệt các ông bà đã đi vào cõi vĩnh hằng. Từ năm 2011 đến 2020 là 12 người, trong đó có 7 cụ bà, 5 cụ ông.

Lĩnh vực văn hóa phát triển không ngừng. Con cháu học hành ngày càng tiến bộ, so với 10 năm trước- 2011, đã có thêm 25 cháu vào Đại học, thêm 7 cháu có trình độ Thạc sỹ. Nâng tổng số người có trình độ Tiến sỹ, Thạc sỹ, Đại học, Cao đẳng đến năm 2020 là 101 người (01 Tiến sỹ, 12 Thạc sỹ, 82 Đại học và 06 Cao đẳng)-xem phụ lục 3

Những kết quả sau 10 năm là đáng khích lệ. Đó chính là sức mạnh kết nối phát triển dòng họ ngày càng lớn mạnh, gắn bó anh em trong tình đồng tộc, sẻ chia, đồng tâm, đồng thuận. Chúng ta tiếp tục xây dựng dòng họ ngày càng lớn mạnh. Đó là thông điệp xuyên suốt thời gian, mọi người cùng cố gắng gìn giữ bản sắc dòng họ để hương thơm muôn thuở.

Theo tinh thần đó năm nay - Canh Tý 2020, Ban tổ chức tiếp tục viết tiếp gia phả, trên nguyên tắc lấy nguyên nội dung Gia phả 2011, bổ sung những thay đổi trong đời sống dòng tộc qua 10 năm (2011-2020), viết tiếp đời thứ 11, để nối mạch chảy theo thời gian của dòng họ. Gia phả năm 2020 có tựa đề bìa: “Gia phả họ Cao Đăng làng Mân Trung, phường Đông Lĩnh, Tp. Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa - Kỷ niệm 340 năm dòng họ Cao Đăng - Mân Trung 1680-2020.”   Trân trọng, xin mời đón đọc!

Gia phả của họ Cao đã được tu chỉnh 5 lần, lần này là thứ 6:

1/ Lần thứ nhất ghi bằng chữ Hán bị thất lạc.

2/ Lần thứ hai sưu tầm lại được nhưng mất đoạn đầu cũng ghi bằng chữ Hán (căn cứ vào địa bạ khoán ước của làng biết được thông tin này).

3/ Lần thứ ba năm 1989 gia phả được soạn lại trên bản dịch ra chữ quốc ngữ năm 1962.

4/ Lần thứ tư, năm 2006 bổ sung gia phả 1989, có thêm phần xây dựng Lăng mộ.

5/ Lần thứ 5, năm 2011,“Ban tổ chức bổ sung gia phả” của họ trên tinh thần tôn trọng ghi lại trung thành các sự kiện của gia phả 1989 và 2006. Biên tập, biên soạn, xác định đúng nguồn gốc, thời gian tổ tiên đến sinh cơ lập nghiệp, lập họ, qua đó, biết được tổ phụ tổ quán của mình, đồng thời chỉnh sửa bổ sung các đời, viết tiếp đời thứ 9 thứ 10. 

6/ Lần thứ 6 này - năm 2020, gia phả bổ sung các sự kiện trải qua sau 10 năm (2011-2020) viết tiếp đời thứ 11. Ghi nhận sự kiện lớn: tổ chức khánh thành nhà thờ được nâng cấp lên 2 tầng, kỷ niệm 340 năm dòng họ Cao Đăng 1680-2020.

Gia phả được bố cục gồm các phần như sau:

Lời nói đầu,

 Phần 1 - Phả ký (nguồn gốc dòng họ),

 Phần 2- Phả hệ (các đời nối tiếp),

 Phần 3- Ngoại phả (nhà thờ, lăng mộ của họ),

Phần 4- Ghi công đức,

Phần 5- Danh sách những người có học vị cao,

 Phần 6-  Ban tổ chức dòng họ các thời kỳ,

Phần 7- Giới thiệu việc tra cứu gia phả trên Internet, youtuber.

Phần 8- Một số hình ảnh nhà thờ, lăng mộ.

Phần 9- Phụ Phả (gồm 5 phụ phả)

Phụ Phả 1: Giải thích phần phả ký về Nguồn gốc dòng họ

        Phụ Phả 2: Những đóng góp của dòng họ với quê hương đất nước

        Phụ Phả 3: Các chức sắc, học hàm cao trong họ

       Phụ Phả 4: Những nét văn hóa đặc trưng trong lịch sử phát triển của dòng họ Cao Đăng - Mân Trung.

       Phụ Phả 5: Bút tích bản dịch gia phả từ chữ Hán sang chữ Quốc ngữ

THÀNH PHẦN THAM GIA CHỈNH SỬA GIA PHẢ NĂM 2011 và 2020:

I/ “Ban tổ chức bổ sung gia phả” năm 2011 gồm 11 ông:

II/ “Ban tổ chức bổ sung gia phả” năm 2020 gồm các ông:

Cao Đăng Thả, Kế Trưởng họ

Cao Đăng Ninh, Trưởng Ban tổ chức dòng họ

Cao Đăng Nhất, Ban tổ chức

Cao Đăng Thăng, Ban tổ chức, chủ biên.

Cũng qua đây Ban tổ chức chúng tôi xin chân thành cảm ơn các thành viên trong họ đã cung cấp thông tin kịp thời để bổ sung cập nhật vào gia phả cho phù hợp với giai đoạn hiện nay. Ban tổ chức mong rằng toàn thể bà con dòng họ Cao chúng ta, nhất là thế hệ trẻ sau này hãy cùng nhau tiếp tục góp sức xây dựng, bổ sung để gia phả của họ chúng ta ngày càng hoàn chỉnh.

Chào thân ái!      

                                                                NĂM CANH TÝ 2020

                                                                    BAN TỔ CHỨC

Phần 1- Phả Ký

NGUỒN GỐC DÒNG HỌ VÀ VIỆC LẬP GIA PHẢ

Về nguồn gốc và thời gian dòng họ di cư vào Thanh Hóa lập nghiệp.

   Khoảng thế kỷ 17 năm Chính Hoà thứ nhất 1680 (xem phụ lục 1), nước nhà có binh biến nhân dân ta muôn vàn cực khổ, phải bỏ làng mạc quê hương di cư vào phía Nam.

Trong số những người từ tỉnh Hải Dương di cư vào Thanh Hóa lập nghiệp, có cụ tổ họ Cao Đăng là Cao Đăng Bảng.

   Sở dĩ ta biết được điều đó nhờ vào việc thuở xưa các ông tổ ở các họ đầu tiên đến sinh cơ lập ấp, lập nên làng, phải có chấp bằng địa bạ khoán ước giấy tờ minh bạch, ghi rõ quê quán cũ của mình. Đó là một trong những căn cứ để bầu ra người lãnh đạo làng. Người lãnh đạo làng có nhiệm vụ trông coi trật tự xã hội, quan hệ với trong ngoài, trên dưới, sắp đặt họ nào đến trước, họ nào đến sau.

   Thời đó ghi trong địa bạ giấy tờ, họ Cao đến đầu tiên rồi đến họ Bùi, dần dần đến các họ Phạm Văn, họ Nguyễn Đình ...  Các cụ đều khai lý lịch, ghi quê quán, tên cha mẹ, quê cũ của mình.

   Hương ước của làng năm Chính Hoà 16- 1696

Phần 2- Phả hệ

SỰ PHÁT TRIỂN CÁC ĐỜI NỐI TIẾP CỦA DÒNG HỌ

(1680-2020)

     Đến nay (năm 2020), dòng họ đã phát triển được 11 đời. Trải qua 340 năm, con cháu cụ Cao Đăng Bảng phát triển thành dòng họ Cao Đăng lớn mạnh như ngày nay, với trên 900 thành viên, trong đó có trên 347 thành viên con trai,  sống chủ yếu tại quê nhà, một số sống trên mọi miền đất nước. Hiện nay các đời từ 1 đến 6 các ông bà đã quá cố. Từ đời thứ 7 đến đời 11 năm 2020, họ ta có 219 đinh đang sinh sống, cùng chung sức xây dựng nhà thờ, dòng họ.  

Dưới đây là bản tổng hợp và tổng hợp chi tiết các đờì, cũng như chi tiết từng người. 

Qua đó người xem có thể xem cụ thể từng người theo cách sau: tìm số thứ tự từng đời để tra cứu một cách dễ ràng (Bảng 1).

Ví dụ: Tìm ông Cao Đăng Ngạn, ta tìm ông Ngạn tại bảng 1, biết ông Ngạn là đời 2, số 4, chi 2, sau đó tìm chi tiết đời ông Ngạn phía dưới.

Bảng 1

TỔNG HỢP CHI TIẾT

SỰ PHÁT TRIỂN 11 ĐỜI NỐI TIẾP CỦA DÒNG HỌ

(1680-2020)

Đời 1,2,3

Đời 4

Đời 5

Đời 6

Đời 7

Đời 8

Đời 9